گواهینامه های جعلی ایزو با اطلاع یا بدون اطلاع؟
سالهاست که پدیده ی صدور گواهینامه ایزو تقلبی، رونق بخش بازار برخی از دست اندرکاران این حوزه شده و گواهینامه ایزو جعلی و بی ارزش جایگزین گواهینامه های اصلی و واقعی ایزو شده اند. به راستی چه چه رخ داده است؟
در سالهای اخیر از بیش از ۱۰۰ شرکت تولیدی و خدماتی بازدید کردم، گواهینامه‌های قاب گرفته ای را دیده ام که به دیوار نصب کرده بودند. با دقت در برخی از آنها متوجه شدم که تعداد زیادی از آنها جعلی هستند. مسئله مهم اینجاست که برخی از مدیران حتی از جعلی بودن گواهینامه‌ها اطلاعی نداشتند و حتی تاریخ گواهینامه ها را نمی‌دانستند، چه بسا که به راحتی از تاریخ صدور گواهینامه‌ها می‌شد تشخیص داد که این اسناد جعلی هستند.
در ملاقاتها و مذاکراتی هم که بنا به درخواست کارفرمایان جهت پیاده سازی و استقرار استاندارد های ایزو داشتم تعداد بسیار زیادی از کارفرمایان درخواست گواهینامه های جعلی را داشتند و هرگاه جویای علت می‌شدم می گفتند که برای تبلیغات، برند سازی و یا شرکت در مناقصات نیازمند گواهینامه هایی فوری هستند و نیازی هم به پیاده سازی و استقرار ایزو ندارند.
آیا سازمانها و مدیران با آگاهی اقدام به خرید گواهینامه های جعلی می کنند؟
برخی از سازمانها و مدیران بدلیل ناآگهی از نحوه پیاده سازی ایزوها و مراحل دریافت گواهینامه، در دام کلاهبرداران گرفتار می‌شوند و با اعتماد به یک سایت خارجی و بدون پیاده سازی و استقرار ایزو، بدون انجام ممیزی خارجی و بدون هیچ تشریفاتی، گواهینامه جعلی را از شرکت های بدون اعتبار دریافت می‌کنند.
برخی از سازمانها و مدیران با آگاهی تمام به دنبال دریافت گواهینامه‌های جعلی برای استفاده از برندهای ایزو برای تبلیغات، برندسازی و شرکت در مناقصات می باشند. متاسفانه این مدیران بر این باورند که استاندارد های ایزو فقط جنبه ی تبلیغات و بازاریابی دارند و هیچ کاربرد دیگری ندارند، فارغ از این که گواهینامه ایزو یک دارایی با ارزش برای تعالی سازمانها است که سیستمهای مدیریتی را در سازمان مستقر می کند .
غافل از اینکه این مدیران با خرید گواهینامه تقلبی، نام و نشان شرکت جعلی را در کنار محصولات خود درج می‌نمایند و اعتبار و برند خود را زیر سوال می‌برند.
متاسفانه گاهی خود کارفرمایان به دنبال گواهینامه های جعلی هستند.
کلاهبرداران در کمین هستند!
فروش گواهینامه های ایزو توسط کلاهبرداران در ایران زیاد دیده شده است. افرادی که با راه اندازی یک وب سایت به زبان انگلیسی خود را به عنوان شرکت گواهی دهنده ی خارجی معرفی می‌کنند و اقدام به فروش گواهینامه می‌کنند.
برخی از این کلاهبرداری ها با ترفند جدیدِ برگزاری همایش، مجمع یا سمینار انجام می‌شود که با تبلیغات بسیاری به جذب مدیران پرداخته و اعلام می‌کنند که با حضور مدیران در مراسم یا همایش می‌توانند گواهینامه های ایزو دریافت کنند و به ارزشهای برندشان اضافه کنند. حال آن که این مدارک نه تنها به ارزش های آنها اضافه نکرده بلکه ارزش گواهینامه های دیگر آنها را نیز زیر سوال می‌برد.
در ترفندهایی جدید، این شرکتها با راه اندازی و معرفی چند سایت به زبان انگلیسی و ثبت شرکت های دروغین در خارج از کشور با عنوان صدور گواهینامه ایزو به افزایش سهم بازار خود می پردازند. این شرکتها خیلی سریع و طی چند روز گواهینامه ایزو صادر می‌کنند.
در مواردی دیده شده برای جلب اعتماد مشتریان، بسته هایی از مستندات را در اختیار سازمانها قرار می‌دهند و یا چند روز در سازمان حضور پیدا می کنند و مستنداتی را در اختیارشان قرار داده و سپس ادعای پیاده سازی ایزو ها را می کنند. پس از چند روز و با انجام ممیزی دروغین، گواهینامه های جعلی را هم صادر می‌کنند.
عوامل ایجاد پدیده صدور گواهینامه‌های جعلی
برخی از عوامل دریافت گواهینامه های جعلی شامل موارد زیر می باشند :
- ناآگاهی سازمانها و برخی مدیران از نحوه ی مراحل اخذ گواهینامه های ایزو
- پدید آمدن شرکتها و افراد سودجو و کلاهبردار که از ناآگاهی مدیران استفاده کرده و با تبلیغات فراوان سازمانها را فریب می دهند.
- ورود مشاورانی که به ظاهر خدمات پیاده سازی و استقرار ایزو انجام می‌دهند و تنها به فکر منافع مالی خود هستند و با شرکتهای صادر کننده گواهینامه جعلی زد و بند دارند.
- استفاده از نشان استانداردهای ISO تنها برای تبلیغات ، برند سازی و شرکت در مناقصات و…
- ناآگاهی مدیران و شرکت ها از اهمیت و مزایای پیاده سازی و استقرار استاندارد های ISO .
- داشتن تفکر منفی از پیاده سازی و استقرار واقعی استانداردهای ISO
- تلاش برای تهیه یک رزومه خوب از سوی مدیرعامل برای ارایه به هیات مدیره (بیشتر در شرکتهای دولتی و نیمه دولتی)
مدیران باید توجه داشته باشند که دریافت گواهی پیاده سازی و استقرار ایزوها دستکم ۲ تا ۳ ماه به طول می انجامد.
سازمانها با داشتن گواهینامه معتبر ایزو به مشتریان خود آرامش و اطمینان خاطر می‌دهند.
مراحل دریافت گواهینامه های ایزو معتبر
برای دریافت گواهینامه ایزو باید مراحل زیر انجام گیرد :
- تعیین این که سازمان قصد پیاده سازی چه استاندارد یا ایزویی را دارد یا نیازمند پیاده سازی چه استانداردی است.
- در این مرحله پیاده سازی و استقرار استاندارد یا ایزو انجام می‌گردد:
- مرحله بعدی انجام ممیزی داخلی می باشد .
۱-۲ ابتدا سازمان بایستی مشخص کند که پیاده سازی توسط افراد درون سازمانی یا مشاورین بیرون از سازمان انجام گیرد. توجه داشته باشید که اگر پیاده سازی باید توسط افراد درون سازمان انجام گیرد، افرادی انتخاب شوند که تجربه کافی را داشته باشند و مشاورین بیرون از سازمان هم نیز بایستی ارزیابی شوند. (متاسفانه مشاورینی وجود دارند که فقط به منافع مالی خود می اندیشند و تظاهر به پیاده سازی کرده و تنها با کپی مدارک سازمانهای دیگر در سازمان شما ادعا به پیاده سازی ایزو می کنند.)
۲-۲ برخی از مراحل پیاده سازی و استقرار :
- شناسایی فرآیندها و طراحی فرآیندها
- تدوین روش اجرایی و دستورالعملها
- مشخص کردن شاخصهای عملکردی
- آموزش و …
- اقدامات اصلاحی عدم انطباقهای احتمالی باید انجام گردد.
- در مرحله انتخابCB1 (مرجع صدور گواهینامه ایزو /ISO) که سازمان قصد دارد از آن گواهینامه دریافت کند، حتماً باید شناسایی و اعتبار سنجی انجام گردد تا از صحت و اعتبار آن CB مطمئن شوند که آیا صلاحیت صدور گواهینامه ایزو را دارد یا خیر ؟
- درخواست دریافت گواهینامه به CB که انتخاب شده است.
- تعیین تاریخ ممیزی خارجی از سمت سازمان گواهی دهنده
- انجام فرایند ممیزی خارجی
- در نهایت دریافت گواهینامه ایزو /ISO از سازمان صدور گواهینامه معتبر(پس از قبولی در ممیزی)
نویسنده : مرضیه حسینی – چاپ در ماهنامه کنترل کیفیت شماره ۹۳
کاوشگران بهبود کیفیت – مشاور مدیریت کسب و کار شما